Tag: stopy procentowe

Ostatnio dużo się mówi o zmianach polityki monetarnej na świecie. W Polsce „Rada Polityki Pieniężnej postanowiła utrzymać stopy procentowe na tym samym poziomie” a „FED zdecydował się podnieść stopy procentowe o 0,25 punktu procentowego”. Ale co to tak naprawdę dla nas, jako inwestorów oznacza? Czy powinniśmy dostosowywać nasze portfele inwestycyjne do tych informacji i jak zachowują się poszczególne instrumenty w zależności od polityki monetarnej? Postaram się odpowiedzieć na te pytania w tej krótkiej serii artykułów.

Polityka monetarna ma olbrzymi wpływ na sytuację na rynkach finansowych, a tym samym na zyski inwestorów. Ostatnie doniesienia na temat tego, że banki centralne będą odchodzić od „poluzowania ilościowego” (ang. „quantitive easing) i będą podnosić stopy procentowe wywołuje dużo niepewności na rynkach finansowych. O ile FED rozpoczął już takie działania, o tyle inwestorzy wciąż czekają, kiedy to będzie miało miejsce w Europie. Do tego dochodzi jeszcze niepewność, co do zmiany Przewodniczącej Rady Gubernatorów Systemu Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych – Janett Yellen (w lutym 2018 r.). W Polsce polityka monetarna wydaje się być stabilna. Rada Polityki Pieniężnej zapowiedziała, że nie zamierza podnosić stóp procentowych przynajmniej do początku 2019 r., jednakże rosnąca inflacja, jak również presja ze strony strefy euro mogą wymusić zmianę tej decyzji w ciągu roku. Przyjrzyjmy się, jak powyższe zmiany mogą wpływać na rentowność inwestycji finansowych.

Banki Centralne decydują o stopach procentowych. W Stanach Zjednoczonych decyzja jest podejmowana, co do Federal Funds Rate, czyli dosłownie Stopa Funduszy Federalnych; w Polsce jest to stopa referencyjna NBP. Są to stopy procentowe ustalane przez Banki Centralne, a wykorzystywane przez banki jako oprocentowanie pożyczek międzybankowych dla okresu jednego dnia. Innymi słowy, gdy banki pożyczają sobie pieniądze, oprocentowanie, które naliczane jest od pożyczonej kwoty to właśnie ta stopa. Stopy te są również podstawą ustalania oprocentowania krótkoterminowych instrumentów bankowych, takich jak pożyczki gotówkowe czy lokaty. Warto zaznaczyć, że stopa ta jest również istotnym elementem oprocentowania kredytów hipotecznych, czy punktem odniesienia do ustalania rentowności krótkoterminowych obligacji rządowych. Dlatego decyzje, co do wysokości tych stóp mają duże znaczenie na zachowanie rynków finansowych a wyniki badań jednoznacznie potwierdzają zależność pomiędzy rentownością instrumentów finansowych a zmianami stóp procentowych.

Zmiany krótkoterminowych stóp procentowych wpływają na rentowność naszych inwestycji finansowych w następujący sposób: (1) wpływają na wycenę aktywów; (2) wpływają na oczekiwane zyski spółek, które powiązane są z dostępem do kapitału, jak również ich kosztem; (3) wpływają na atrakcyjność marż z jaką aktywa finansowe są kupowane; (4) wpływają na tzw. efekt substytucji pomiędzy różnymi klasami aktywów, np.: akcje versus obligacje.

Wpływ polityki monetarnej zależy jednak od jej kierunku, jak również klasy aktywów, którą oceniamy. Jeżeli chodzi o rynek akcji, generalnie wyniki badań wskazują, że ceny akcji pozytywnie reagują na rozluźnienie polityki monetarnej a negatywnie na zacieśnienie tej polityki. Wynika to z tego, że tańszy kapitał zachęca firmy do zapożyczania się a tym samym ułatwia realizowanie wielu inwestycji. Pozwala to firmom na zwiększenie sprzedaży oraz poprawienie swoich wyników finansowych. Co więcej, inwestorzy oczekują lepszego wzrostu gospodarczego, a tym samym żądają niższej premii za ryzyko, co dodatkowo podnosi ceny akcji. Analogicznie, podwyżka stóp procentowych oznaczać będzie spadek rentowności inwestycji w akcje. Poniższa tabelka pokazuje zależność pomiędzy amerykańskim indeksem giełdowym S&P500 a rodzajem polityki monetarnej:

Tabela 1: Wyniki rynku akcji w Stanach Zjednoczonych w okresie: styczeń 1966 – grudzień 2013 r.

Nota: W celu obliczenia średniorocznego odchylenia standardowego miesięcznych obserwacji zastosowano podejście, w którym obserwacje pomnożono przez pierwiastek kwadratowy z 12.

Źródło: Invest with Fed: Maximizing portfolio performance by following Federal Reserve Policy, Robert R. Johnson, Gerald R. Jensen, Luis Garcia-Feijoo, McGraw Hill.

Jak można zauważyć, średnioroczny zwrot z rynku akcji był znacznie wyższy w okresie ekspansywnej polityki monetarnej niż podczas restrykcyjnej. Można również zauważyć, że realny zwrot z akcji (czyli po uwzględnieniu inflacji) podczas restrykcyjnej polityki wypada bardzo słabo. Inwestor mógł zarobić tylko 0.76% ponad inflację. Zwroty wypadają również dość dobrze w okresie zrównoważonej polityki monetarnej. Wynika to z tego, że przy stabilnej sytuacji makroekonomicznej inwestorzy żądają niższej premii za ryzyko (Jensen i in., 1997).

Gertler i Gilchrist (1994) zaznaczają jednak, że niektóre spółki będą bardziej podatne na zmiany stóp procentowych niż inne. Dla przykładu akcje małych spółek, które przeważnie mają niższe zabezpieczenie w aktywach własnych spółki niż spółki duże, powinny silniej reagować na zmiany stóp procentowych, a w szczególności na restrykcyjną politykę monetarną.  Natomiast ekspansywna polityka monetarna jest bardzo korzystna dla małych spółek, gdyż znacząco ułatwia im dostęp do większej ilości kapitału –  tańszego kapitału.

Wykres 1: Wyniki spółek akcyjnych w zależności od wielkości spółki i prowadzonej polityki monetarnej (roczne stopy zwrotu %)

Źródło: Invest with Fed: Maximizing portfolio performance by following Federal Reserve Policy, Robert R. Johnson, Gerald R. Jensen, Luis Garcia-Feijoo, McGraw Hill.

Jak można zauważyć inwestorzy, którzy podczas ekspansywnej polityki monetarnej inwestowali w małe spółki mogli średniorocznie w Stanach Zjednoczonych zarobić 28%, podczas, gdy ta sama strategia przynosiła tylko 5.8% zysku podczas restrykcyjnej polityki monetarnej. Co ciekawe, na wykresie można zauważyć negatywną zależność pomiędzy wielkością spółki a ekspansywną polityką – im większa spółka, tym mniejszy efekt tej polityki na zyski inwestorów.

Nie tylko wielkość spółki ma wpływ na jej zależność od polityki monetarnej, ale również sektor w którym dana spółka działa. Teoretycznie sektory, które są zależne od wydatków konsumpcyjnych mogą w największym stopniu zyskać w okresie luźnej polityki monetarnej. Wynika to z tego, że niski koszt oprocentowania kredytów zachęca ludzi do zadłużania się, a tym samym do zwiększonego konsumpcjonizmu. Odwrotna sytuacja będzie miała miejsce przy restrykcyjnej polityce monetarnej.

Tabela 2: Roczne stopy zwrotu (%) przy różnym środowisku monetarnym

Źródło: Invest with Fed: Maximizing portfolio performance by following Federal Reserve Policy, Robert R. Johnson, Gerald R. Jensen, Luis Garcia-Feijoo, McGraw Hill.

Jak można zauważyć, sektor detaliczny, odzieżowy, jak również motoryzacyjny daje inwestorom najwyższe stopy zwroty podczas ekspansywnej polityki monetarnej, gdy podczas polityki restrykcyjnej wykazuje się najniższymi wynikami. Najmniej wrażliwe natomiast są sektory, które oferują usługi, czy też produkty związane z zaspokajaniem pierwszych potrzeb, takimi, jak: sektor energetyczny, branża spożywcza, czy też dobra konsumpcyjne. Ponieważ ludzie muszą zaspokajać te potrzeby bez względu na sytuację gospodarczą, wyniki tych spółek są dość stabilne i mało zależne od sytuacji makroekonomicznej.

Wniosek z badań jest jeden: inwestorzy powinni zmieniać skład swojego portfela w zależności od prowadzonej przez Banki Centralne polityki monetarnej, jeżeli nie chcą ponieść znaczących strat przy zmianach tej polityki.

Czytaj cz. II